706. BILARD W PAŁACU

Rozrywka królewska

zdjęcie: Ewa Krystyna Górecka

W jednej z sal casertańskiego pałacu stoi sobie stół bilardowy. Pięknie inkrustowany, hebanowy, XIX-wieczny. Za pierwszym razem prawie nie zwróciłam na niego uwagi, bo wszak tyle pięknych mebli w Reggia di Caserta znaleźć można, że nie wiadomo na czym to oko zawiesić. Nawet zdjęcia za pierwszym razem nie zrobiłam, bo raczej tron i łoża królewskie przykuły moją uwagę.

Ale już przechodząc za drugim razem patrzyłam uważniej i zaraz pojawiło mi się w głowie pytanie. A ten co tu robi? Co z tym bilardem? Czyżby już królowie z dawnej epoki znali i grali? Do tej pory jakoś nie interesowały mnie korzenie tej gry, ale cóż... przewodnik powinien wiele rzeczy wiedzieć, również takich mniej oczywistych, bo a nuż ktoś zapyta. Trzeba było na wszelki wypadek zasięgnąć informacji.

Zatem BILARD.

Jest to gra, która narodziła się we Francji już w wieku XIII choć wówczas mało jeszcze przypominała tę dzisiejszą.

Po pierwsze była to gra rozgrywana w parkach i ogrodach, a nie w zaciszu czterech ścian. Od początku była to zabawa arystokratów, którzy za pomocą zakrzywionego kija wbijali kule pomiędzy słupki. Tak wiem, bardziej to z opisu przypomina narodziny golfa, ale o dziwo golf swe korzenie wywodzi ze Szkocji. Tak więc pomimo kolosalnych rozbieżności z dzisiejszym bilardem, właśnie tę grę uważa się za początek jego historii.

Jak jednak wszyscy wiemy pogoda bywa kapryśna i często uczestnicy zabawy zmuszeni byli przez warunki atmosferyczne albo przerwać grę, albo .... przenieść ją do zadaszonych pomieszczeń.

Wystarczy dziś przejść się po wnętrzach wielu królewskich czy arystokratycznych pałaców, by zauważyć, że co jak co, ale miejsca do gry nie brakowało. Problem pojawił się inny. Uderzane z siłą kule miały niszczycielski wpływ na pałacowe wnętrza. Dlatego też w końcu nadworny stolarz króla Ludwika XI, niejaki Henry de Vigne, na wyraźne żądanie króla, zaprojektował stół z blatem otoczony bandami. Dodatkowo stół został obity tkaniną, dzięki czemu gra stałą się bardziej komfortowa i również mniej hałaśliwa. Zmienił się wówczas też kształt kija z zakrzywionego na prosty, znacznie łatwiejszy w użyciu i tym samym bilard przybrał formę zbliżoną do współczesnej gry.

Początkowo bilard był rozrywką dość kosztowną. Już sam stoł, potężny i solidny swoje na pewno kosztował, dodatkowo używano do gry kul wykonanych z kości słoniowej. Do tego dochodzą kije no i odpowiednie miejsce, gdzie taki stół można na środku postawić i swobodnie go obchodzić. Jednym słowem była to gra zarezerwowana dla elit.

Pierwsza publiczna sala bilardowa została otwarta w 1475 roku. Jej właścicielem był francuski arystokrata Jacques Tournebridge. W kolejnych wiekach dokonywano udogodnień sprzętowych. W 1823 roku zapalony gracz armii napoleońskiej Mingaud wymyślił i wprowadził skórzaną końcówkę do kija (kapka), co zdecydowanie poprawiło element precyzji w grze. Na przestrzeni stuleci zmienił się też materiał, z którego wyrabiano bile, od pierwszych drewnianych poprzez te z kości słoniowej, nie dość, że kosztowne to jeszcze wrażliwe na wilgoć i temperaturę, po te wykonywane z mieszanki glinkowej, metalu i celuloidu. Dziś wykonuje się je z tworzyw sztucznych z dodatkami żywicy, dzięki czemu są bardzo wytrzymałe.

Bilard jako gra niezależna od warunków atmosferycznych bardzo szybko stał się popularny w całej Europie, a przede wszystkim w Anglii, skąd został też rozpropagowany za oceanem czyli w Ameryce, gdzie cieszy się popularnością po dzień dzisiejszy. W międzyczasie powstało wiele odmian bilarda i kto wie, może kiedyś stanie się on również dziedzina olimpijską.

#caserta #bilard #grydworskie #pałacekrolewskie